work in progress
Zie ook de pagina Overzicht internationale verdragen

1. Algemeen

1.1. Lappencodicil " Samische Magna Carta", 1751

Dit is een addendum bij het vredesverdrag van Strömstad uit 1751 waarin de grenzen tussen Noorwegen en Zweden werden vastgelegd. Het Lapp Codicil - ook wel de Samische Magna Carta genoemd - regelde dat de Samen zich vrij over de grenzen mochten bewegen.
Zie verder het artikel Sápmi - een gevierendeeld land, hoofdstuk over het Strömstadverdrag.

1.2. Ontwerpverdrag Noordse Samische Conventie

De Samische Raad (Zweeds: Samerådet; Samisch: Sámiráđđi) heeft in de jaren tachtig van de vorige eeuw de behoefte uitgesproken om te komen tot een Noordse Samische conventie. Tot nu toe is de hierboven genoemde Lappencodicil het enige verdrag tussen de Noordelijke staten waarin rechten van de Samen werden vastgelegd

In 2002 hebben de drie staten Noorwegen, Zweden en Finland gehoor gegeven aan het verzoek van de Samische Raad. Een werkgroep (de expertgroep) publiceerde in 2005 een eerste ontwerpverdrag. Dit verdrag beoogt de rechten van het Samische volk te bevestigen en te versterken op het gebied van hun taal, cultuur, bestaansmiddelen en manier van leven. Hierbij is de inzet dat de Samen zo min mogelijk hinder hebben van nationale grenzen. Over het ontwerpverdrag werd met de nodige vertragingen verder onderhandeld tussen de partijen waarna in 2017 een bijgesteld ontwerpverdrag verscheen die zou moeten leiden tot ratificatie van Noordse Samische conventie. Nu anno 2025 wordt er nog steeds gesproken over de tekst en worden nieuwe aanpassingen voorgesteld. Van een definitieve invoering van een Noordse Samische conventie is vooralsnog geen sprake.

De Barents Observer kopte in 2017 al: Historic Sámi agreement starts long way towards ratification (Barents Observer, 16 jan 2017.

Zie verder het artikel Noordse Samische Conventie

2. Noorwegen

2.1. Grondwet artikel 108

Tekst:
"The authorities of the state shall create conditions enabling the Sami people to preserve and develop its language, culture and way of life"

2.2. Lov om Sametinget og andre samiske rettsforhold (sameloven), 1989

Engels: Sámi Act.
wettekst Lovdata.no, Noors

Indeling wet:

Kapittel 1. Allmenne bestemmelser. (§§ 1-1 - 1-6)
Kapittel 2. Sametinget. (§§ 2-1 - 2-15)
Kapittel 3. Samisk språk. (§§ 3-1 - 3-12)
Kapittel 4 Konsultasjoner (§§ 4-1 - 4-10)
Kapittel 5. Overgangsregler og ikrafttredelse. (§§ 5-1 - 5-2)

2.3. Lov om rettsforhold og forvaltning av grunn og naturressurser i Finnmark (Finnmarksloven)

Engelse titel: Act relating to legal relations and management of land and natural resources in Finnmark (Finnmark Act)
wettekst Lovdata.no, Engels en Noors.

De Samen hadden de Noorse regering uitgedaagd om te bewijzen dat zij de rechtmatige eigenaar waren van Finnmark (de meest Noordelijke provincie van Noorwegen). Dat konden ze niet. In 2007 werd de Finnmark-wet aangenomen waarin de Staat haar eigendom (95% van de oppervlakte van Finnmark) overdraagt aan een nieuw orgaan de Finnmark Estate (Finnmarkseiendommen, FeFo). Dit orgaan wordt bestuurd door zes leden waarvan drie aangewezen door de Provinicale Staten van Finnmark en drie door het Samische Parlement van Noorwegen. De leden zijn formeel onafhankelijk maar de provincie beschouwde van begin af haar drie vertegenwoordigers als representant van de provincie. Vanaf 2014 ging ook het Samische parlement meer directe invloed uitoefenen op haar leden.3

2.4. Lov om styrking av menneskerettighetenes stilling i norsk rett (menneskerettsloven), 1999

Engelse titel: Act relating to the strengthening of the status of human rights in Norwegian law (The Human Rights Act)
wettekst Lovdata.no, Noors

Deze wet implementeert een aantal internationale verdragen waaronder
- het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (ICCPR), 1966
- het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, 1966

De wet regelt dat bij conflicten met bestaande nationale wetten de internationale verdragen voorgaan.

Daarnaast heeft de Noorse regering het Verdrag inzake inheemse en in stamverband levende volken (ILO169) geratificeerd.

2.5. Lov om reindrift (reindriftsloven)

wettekst Lovdata.n, Noors
Engelse tekst: website Pileo Sapmi

2.6. Lov om svensk reinbeiting i Norge og norsk reinbeiting i Sverige (grensereinbeiteloven)

wettekst Lovdata.n, Noors
Toelichting Noorse Ministry of Agriculture and Food Government.no

3. Zweden

3.1. Grondwet artikelen 2 en 7

Riksdgen.se (Zweeds)
wettekst Engels: Sametinget.se

3.3. Rennäringslag, 1971

Reindeer Husbandry Act
wettekst Riksdagen.se, Zweeds

De Bosbouwwet (Skogsvårdslagen) kent regels over het toezicht op het hoeden van rendieren. Zie Skogkunskap.se (Zweeds)

4. Finland

4.1. Grondwet Secties 17 en 121

Finlex.fi (pdf)

Section 17 - Right to one's language and culture

The national languages of Finland are Finnish and Swedish.
The right of everyone to use his or her own language, either Finnish or Swedish, before courts of law and other authorities, and to receive official documents in that language, shall be guaranteed by an Act. The public authorities shall provide for the cultural and societal needs of the Finnish-speaking and Swedish-speaking populations of the country on an equal basis.

The Sami, as an indigenous people, as well as the Roma and other groups, have the right to maintain and develop their own language and culture. Provisions on the right of the Sami to use the Sami language before the authorities are laid down by an Act. The rights of persons using sign language and of persons in need of interpretation or translation aid owing to disability shall be guaranteed by an Act.

Section 121 - Municipal and other regional self-government

Finland is divided into municipalities, whose administration shall be based on the self-government of their residents. Provisions on the general principles governing municipal administration and the duties of the municipalities are laid down by an Act.

The municipalities have the right to levy municipal tax. Provisions on the general principles governing taxliability and the grounds for the taxas well as on the legal remedies available to the persons or entities liable to taxation are laid down by an Act.

Provisions on self-government in administrative areas larger than a municipality are laid down by an Act. In their native region, the Sami have linguistic and cultural self-government, as provided by an Act.

4.2. Laki saamelaiskäräjistä / Sametingslag, 1995

wettekst: finlex.fi (Zweeds)
Engelse wettekst Act on the Sámi Parliament: finlex.fi (pdf)

4.3. Poronhoitolaki / Renskötsellag

Engelse titel: Reindeer Husbandry Act
wettekst: finlex.fi (Zweeds)
Engelse wettekst: finlex.fi (pdf)

4.4. Saamen kielilaki / Samisk språklag

wettekst: finlex.fi (pdf)

Overzicht geraadpleegde literatuur en literatuur om verder te lezen.

De Faccio, Irene (2018). Indigenous Rights: Legal Status of Sami in Scandinavia. *

Meer informatie...

Tijdschrift Gáldu Čála - The Nordic Sami Convention (2007): No 3/2007. *
Ook online.

Meer informatie...